Cá khoai
Cá khoai mình thon dài như củ khoai lang, không có vảy, phần lưng và đuôi màu xanh phơn phớt, phần còn lại trông trắng muốt, con lớn có thể dài khoảng 40cm. Cá khoai miệng rộng, có hàm răng sắc, thịt cá trắng trong, xương mềm và trong suốt.
Chúng có nhiều ở vùng biển thuộc khu vực Đông Nam Á, thường bơi thành từng đàn, có khi tập trung ở vùng cửa sông.
Ở Việt Nam, cá khoai có nhiều tại vùng biển Sóc Trăng, Bạc Liêu và Cà Mau. Thời điểm ngư dân đánh bắt được loại cá này nhiều nhất là vào khoảng từ đầu hè đến cuối đông.
Thịt bở nhưng ngon ngọt
Ngày xưa, cá khoai là món ăn quen thuộc của người nghèo. Giờ đây, cá này đã được nhiều người ưa thích, là món đặc sản trong nhà hàng.
Do sản lượng đánh bắt ngày càng giảm cùng nhu cầu xuất khẩu khô cá khoai tẩm ngày càng tăng và khó bảo quản nên cư dân thành thị khó có dịp thưởng thức loại cá ngon ngọt này.
Khi đánh bắt nhiều, cá khoai thường được ngư dân phơi trên thuyền. Món khô khoai khi được nướng sơ, đập giập chấm với mắm me dùng làm mồi nhậu lai rai thì chỉ có xỉn quắc cần câu. Một số công ty đã chế biến thành khô khoai tẩm rất ngon và được nhiều khách quốc tế ưa chuộng, vì thế cá khoai ngày càng khan hiếm, nhất là cá tươi.
Cá khoai tươi khi mua về chỉ việc rửa sạch, móc bỏ ruột, cắt khúc vừa ăn. Để khử mùi tanh của cá, bạn nên ướp một ít đầu hành lá băm nhỏ với tiêu và tí xíu nước mắm ngon nguyên chất.
Phần cá sau khi xử lý như trên có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon như cá khoai nấu ngót, kho tiêu, chiên bột, nhưng tuyệt vời nhất vẫn là món cá khoai nấu cháo.
Thịt cá khoai bở và dễ vỡ khi nấu nhưng ngon ngọt. Khi ăn, thịt cá mềm tan như có cảm giác ăn cháo, chính vì thế mà nhiều nơi còn gọi đây là cá cháo. Bất kỳ phương pháp nào nấu cá khoai với nước cũng có thể biến cá này thành hồ bột. Muốn hạn chế tính bở của cá, khi sơ chế người ta thường ngâm cá với ít muối cho săn thịt.
Để nấu ngót phải chọn cá khoai to, cắt thành khúc vừa ăn, xử lý như đã mô tả ở trên. Bắc nồi lên bếp đợi nóng, cho một muỗng dầu ăn vào phi thơm với đầu hành lá băm nhỏ, sau đó cho cà chua bổ hình múi cau vào xào cho cà săn lại. Tắt bếp, để thật nguội mới đổ nước vào nấu tiếp để tránh bị đục nước, đun với lửa nhỏ để cà chua ra nước.
Khi nồi canh sôi lên thì cho chỗ cá đã ướp vào cùng với rau thì là, hành tươi và rau răm thái nhỏ. Cá rất mau chín, vì vậy cần tỉ mỉ canh chừng cá vừa chín tới là được. Nước canh cá khoai rất ngọt, vị thanh. Người ta ăn cá khoai là chính, kể cả xương.
Vừa đưa miếng cá lên miệng, thịt cá đã tan ra như cháo, tưởng như chất bổ của cá thấm ngay vào huyết quản. Canh ngót cá khoai thường ăn kèm với rau sống, khi đã ăn cá no say rồi thì múc nước riêu chan cơm hoặc bún cho chắc bụng.
Cháo cá khoai – Ảnh: NT.H
Cá nhiều hơn cháo
Món cá khoai tươi chiên bột phải ăn ở vùng đánh bắt mới ngon. Sau khi xử lý sơ, xắt cá thành khúc nhỏ, nhúng vào bột chiên đã khuấy sẵn, cho vào chảo dầu nóng. Khi nhìn thấy bột ánh vàng thì vớt ra cho ráo dầu.
Món này có thể ăn bằng cách chấm với nước xốt chua ngọt, tuy nhiên thích thú hơn khi dùng cuốn với rau và bún chấm với mắm ớt chanh đường.
Ở vùng biển phía cực Nam của Tổ quốc, người dân miệt này thích nhất là món cá khoai tươi nấu cháo. Tôi cũng cảm nhận có lẽ đây là món ngon “đệ nhất” được chế biến từ loài cá này! Nấu cháo cho thật nhừ, nêm chút muối rồi cho cá khoai đã ướp gia vị vào nồi.
Chờ cháo cá sôi lại, vớt bọt, cho hành lá và tiêu giã nhuyễn vào, sau khi nêm nếm lại cho vừa miệng là ta được một nồi cháo cá khoai thơm ngon bổ dưỡng.
Nồi cháo đạt mức độ ngon nhất khi lượng cá nhiều hơn cháo thì mới đã thèm! Rau ăn kèm thường chỉ vài ba loại như mồng tơi, cải xanh, giá sống, hoặc hẹ… Tuy nhiên, không thể thiếu đĩa đầu hành cùng với chén nước mắm ngon giằm ớt hiểm.
Vị thanh của cháo, cảm giác nhũn của cá khi ăn luôn cả phần xương mềm như sụn, vị ngọt của nước cháo làm cơ thể thanh thoát hẳn lên. Kèm thêm vị nồng cay khi húp rất thật đã miệng, làm toát mồ hôi đến có thể… giải cảm!
Cá khoai tươi chứa nhiều nước. Ngoài các acid béo như palmitoleic, oleic và omega-3, cá còn chứa chất đạm, xơ và một ít lượng carbohydrate. Cá khoai rất giàu chất khoáng như canxi, phôtpho và sắt. Món cháo cá khoai tốt và phù hợp cho sức khỏe mọi người!
